Ίσως οι φράσεις, που ακούμε συχνότερα, όταν η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τον καιρό. Λίγο πολύ, όλοι έχουμε ακούσει τους όρους < υψηλό-χαμηλό βαρομετρικό>. Τι είναι όμως αυτά τα δυο, πως επιδρούν στις καιρικές συνθήκες μιας περιοχής, στην στάθμη της θάλασσας και στο ψάρεμά μας?
Η Γνώση και η Κατανόηση των καιρικών συνθηκών, ειδικά σε χόμπι τα οποία σχετίζονται κατ’ άμεσο τρόπο με αυτές, είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία. Σ αυτό το άρθρο – αλλά και σε επόμενα που θα ακολουθήσουν- θα προσπαθήσουμε με περιληπτικό τρόπο και απλή γλώσσα, να σας δώσουμε μερικά βασικά ‘πατήματα’ για το τι είναι και πως επιδρούν στον καιρό και το ψάρεμά μας.
Πάμε πρώτα να δούμε με ποιο όργανο μετράμε την ατμοσφαιρική πίεση και πότε ανακαλύφθηκε το πρώτο βαρόμετρο.
Βαρόμετρο
Έχετε σίγουρα ακούσει ότι πολλά από τα μετεωρολογικά φαινόμενα έχουν να κάνουν με τις αλλαγές στο ατμοσφαιρική πίεση. Για να μετρηθεί αυτή η ατμοσφαιρική πίεση, το βαρόμετρο. Είναι μια συσκευή ικανή να μετρά την πίεση που ασκεί συνεχώς ο αέρας. Χάρη στο βαρόμετρο, μπορείτε να εργαστείτε στην πρόγνωση καιρού για να είστε πιο κοντά σε αυτό που πρόκειται να συμβεί με μικρότερο περιθώριο σφάλματος.
Ας κάνουμε πρώτα μια γρήγορη υπενθύμιση για την ατμοσφαιρική πίεση. Είναι η δύναμη που ασκεί στη Γη ανά μονάδα επιφάνειας. Θα μπορούσε να ειπωθεί έτσι ώστε να καταλάβουμε εύκολα τι θα ζυγίζει η στήλη του αέρα που έχουμε πάνω από το κεφάλι μας. Το βάρος που ασκείται στον αέρα είναι αυτό που ονομάζουμε ατμοσφαιρική πίεση.Αυτή η πίεση αλλάζει ανάλογα με πολλές άλλες μεταβλητές, όπως θερμοκρασία, υγρασία ή ποσότητα ηλιακή ακτινοβολία που μας επηρεάζει στην επιφάνεια. Για να μετρήσουμε αυτήν την ατμοσφαιρική πίεση χρησιμοποιούμε το βαρόμετρο. Είναι ένα όργανο που μας επιτρέπει να το μετρήσουμε σε μονάδες mmHg ή HPa. Κανονικά, βάζουμε την ατμοσφαιρική πίεση ως κανονική τιμή στο επίπεδο της θάλασσας. Σε αυτήν την επιφάνεια έχει τιμή 1013hPa. Από αυτήν την τιμή, όλα όσα είναι υψηλότερα θα θεωρούνται υψηλές πιέσεις και ό, τι είναι χαμηλότερο από χαμηλές πιέσεις.
Η πίεση μειώνεται με το ύψος κανονικά. Όσο υψηλότερα ανεβαίνουμε σε υψόμετρο, τόσο λιγότερη πίεση έχουμε και τόσο λιγότερη δύναμη ασκεί ο αέρας πάνω μας. Το φυσιολογικό είναι ότι μειώνεται με ρυθμό 1 mmHg κάθε 10 μέτρα ύψους.
Επιφανειακή Πίεση: Την πίεση της ατμόσφαιρας στην επιφάνεια , μετράται σε mbar ή τα hpa. Το όργανο που κάνει αυτές τις μετρήσεις, είναι το βαρόμετρο. Όταν η πίεση ανεβαίνει η πέφτει, αναφερόμαστε αντίστοιχα σε υψηλές η χαμηλές πιέσεις. ΣΥΝΗΘΩΣ, όταν η πίεση πέφτει, έρχεται κακοκαιρία, καθώς μας πλησιάζει ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟ ΧΑΜΗΛΟ. Όταν αντίστοιχα ανεβαίνει, μας προσεγγίζει καλοκαιρία, δηλαδή ένα ΥΨΗΛΟ ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟ.
Πως ορίζουμε αν μια περιοχή έχει υψηλές η χαμηλές πιέσεις: Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει συγκεκριμένη τιμή πίεσης, στην οποία μπαίνει το όριο στο οποίο μια πίεση μετατρέπεται από υψηλή σε χαμηλή και το αντίστροφο. Ο ορισμός, γίνεται με βάση τις πιέσεις στην ευρύτερη περιοχή. Δηλαδή, υψηλές πιέσεις, μπορούν να είναι και τα 990Hpa ( αντικυκλωνική σφήνα σε ένα πολύ οργανωμένο κλειστό βαρομετρικό χαμηλό με πιέσεις < 950Hpa) αλλά επίσης, χαμηλές πιέσεις μπορεί να είναι και το 1030hpa ( ένα τραφάκι/εξασθενημένο χαμηλό το οποίο εισέρχεται σε έναν αντικυκλώνα 1050hpa, όπως συμβαίνει στον σιβηρικό αντικυκλώνα πχ). Στα δικά μας βέβαια γεωγραφικά πλάτη, το εύρος των τιμών της ατμοσφαιρικής πίεσης, είναι συνήθως μικρό. Έτσι, έχει επικρατήσει, τιμές >1020Hpa να ορίζονται ως υψηλές, ενώ τιμές < 1015-1010Hpa να ορίζονται ως χαμηλές. Για διευκόλυνση λοιπόν, θα ακολουθήσουμε κι εμείς αυτό το μονοπάτι.
ΥΨΗΛΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ 1020Hpa και άνω: Ο κανόνας, είναι πως οι υψηλές πιέσεις, φέρνουν καλοκαιρία. Πράγματι, οι υψηλές πιέσεις, σημαίνουν όπως ανέφερα ανωτέρω, την ύπαρξη αντικυκλώνα. Αντικυκλώνας, σημαίνει καθίζηση αερίων μαζών, έτσι ‘φρενάρονται’ τα ανοδικά ρεύματα, άρα η μεταφορά υγρασίας από την επιφάνεια προς την ατμόσφαιρα και ο σχηματισμός νεφών. Ως εκ τούτου, κυριαρχεί συνήθως ο αίθριος καιρός και οι ασθενείς άνεμοι. Είναι όμως πάντα έτσι? Η απάντηση είναι όχι.
Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά περιμετρικά του αντικυκλώνα, εκδηλώνονται σημαντικές κακοκαιρίες. Μπορεί λοιπόν το βαρόμετρο να γράφει 1020hpa και άνω, όμως, να έχουμε ισχυρούς ανέμους, ( όπως συμβαίνει το καλοκαίρι με τα μελτέμια, τα οποία προκαλούνται από αντικυκλώνα ). Μπορεί ακόμη και να εκδηλώνεται βροχή ή και χιονόπτωση, αν ο αντικυκλώνας ‘ εφάπτεται’ με κάποιο βαρομετρικό χαμηλό και καταφέρνει τμήμα του και επιβιώνει μέσα στα αρχικά στρώματα του αντικυκλώνα. Αυτό μας δείχνει και το παρακάτω σχήμα:
Παρατηρούμε, ότι η Ελλάδα, βρίσκεται στην ‘γραμμή’ των 1025-1030hpa, πιέσεις καθαρά αντικυκλωνικές, υψηλές. Όμως, ο πυρήνας του αντικυκλώνα, βρίσκεται στην Ρωσία ( Υ) με κέντρο τα 1055hpa. Ευρισκόμενοι εμείς λοιπόν στις παρυφές του, έχουμε ισχυρούς ανέμους, μεταφορά κρύου ( ο αντικυκλώνας κινείται με την φορά του ρολογιού) και γενικά κακοκαιρίας. Άρα λοιπόν, η ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ δεν είναι πανάκεια για το τι καιρικές συνθήκες θα επικρατήσουν. Μας δίνει απλώς έναν μπούσουλα. Ο κανόνας είναι, όσο ποιο κοντά βρισκόμαστε στον πυρήνα του αντικυκλώνα, τόσο καλύτερος ο καιρός.
Στο ΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΟ ΧΑΜΗΛΟ, τα πράγματα είναι ποιο απλά. Όταν μας προσεγγίζει βαρομετρικό χαμηλό, ο καιρός αλλάζει, είτε με ενίσχυση των ανέμων, είτε με βροχές η και τα 2. Φυσικά και πάλι υπάρχουν περιπτώσεις, που μπορεί μια περιοχή να μείνει ανεπηρέαστη, αλλά αυτό θα αναλυθεί σε νέο άρθρο. Ο κανόνας πάντως εδώ, είναι ο παραπάνω.
Πως επηρεάζουν όμως αυτά τα συστήματα την συμπεριφορά των ψαριών και κατ επέκταση και την αποδοτικότητα στο ψάρεμά μας?
-Σε γενικές γραμμές, τα ψάρια, αποφεύγουν να δραστηριοποιούνται σε μεγάλες βαρομετρικές διακυμάνσεις, ή όταν η πίεση πιάνει τα άκρα. Από προσωπική μου παρατήρηση και καταγραφή, όταν η βαρομετρική πίεση ανεβαίνει πάνω από τα 1020hpa και ειδικά στα 1030 και άνω, τα ψάρια επιλέγουν να τραβιούνται βαθύτερα. Ο λόγος είναι αρκετά απλός. Υψηλή πίεση, σημαίνει αντίστοιχα, άσκηση έντονης πίεσης στην επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι, η θάλασσα, υποχωρεί, ‘τραβιέται’ μέσα. Όλοι έχουμε παρατηρήσει το τράβηγμα της θάλασσας σε περιόδους μακράς καλοκαιρίας κατά τους χειμερινούς κυρίως μήνες, στους οποίους έχουμε έντονη διακύμανση πίεσης. Υποχώρηση λοιπόν της θάλασσας, – ειδικά αν είναι έντονη- , έχει ως αποτέλεσμα, να γίνονται περισσότερο ευάλωτοι οι οργανισμοί από τους οποίους τρέφονται τα ψάρια. ( σκουλήκια, μικρά καβούρια κτλ ). Οι πρώτοι, το γνωρίζουν αυτό, και φροντίζουν, όταν η πίεση ανεβαίνει, να κρύβονται σε σχισμές βράχων, ή σκάβοντας τρύπες βαθιά στην άμμο κατά μήκος της ακρογιαλιάς. Άρα λοιπόν, η παράκτια ζώνη, ‘ νεκρώνει’ πρόσκαιρα από τροφή. Τα ψάρια το διαβάζουν αυτό και απομακρύνονται, αναζητώντας την τροφή τους σε βαθύτερα νερά και κόλπους. Ο άλλος λόγος, είναι ότι και τα ίδια τα ψάρια – ειδικά τα μικρότερα- γίνονται ευάλωτα σε θηρευτές. Αρπακτικά θαλασσοπούλια, καραδοκούν και εκμεταλλεύονται την πτώση των υδάτων, μιας και είναι ευκολότερο γι’ αυτά να συλλάβουν την τροφή τους. Όλοι θα έχουμε παρατηρήσει το πόσο ενεργητικοί είναι οι γλάροι κατά τις ήμερες ηλιόλουστες χειμερινές μέρες, και αυτός είναι ο λόγος.
Το αποτέλεσμα λοιπόν, είναι, ένας ψαρότοπος, ο οποίος υπό νορμάλ συνθήκες, να δίνει ψάρια, στην προκειμένη περίπτωση, να μας αφήσει με άδεια χέρια και ένα ζεστό πιάτο μακαρονάδα στο σπίτι. Κοιτάμε πάντα λοιπόν τους χάρτες, η ρωτάτε εμάς για την ατμοσφαιρική πίεση που επικρατεί, τις ημέρες εξόρμησής σας!
Ακριβώς το ίδιο, ισχύει όταν η πίεση πέφτει χαμηλά. Όπως και στην παραπάνω περίπτωση, έτσι και εδώ, όταν το βαρόμετρο πέφτει ραγδαία, τα ψάρια αντιλαμβάνονται ότι έρχεται κακοκαιρία, καταιγίδα/ ισχυρός άνεμος. Τα περισσότερα είδη λοιπόν, για να αποφύγουν έντονους κυματισμούς, ή μεγάλες θολούρες ( στις οποίες παραμονεύουν μεγάλα αρπακτικά ψάρια τα οποία θα αναλύσω λίγο ποιο κάτω) που τυχών θα φέρουν οι έντονες βροχές ή η ίδια η φουσκοθαλασσιά, φεύγουν στην ασφάλεια των βαθιών νερών.
ΟΜΩΣ, δεν ισχύει για όλα τα ψάρια. Το ψάρεμά μας, όταν έχουμε χαμηλές πιέσεις, πρέπει να επικεντρωθεί στα αρπακτικά ψάρια ( λαβράκια κυνηγοί λίτσες γοφάρια κτλ ) . Γιατί? Γιατί αυτά τα είδη, εκμεταλλεύονται την θολούρα και την αναταραχή που προκαλεί ένα βαρομετρικό χαμηλό. Μικρόψαρα όπως η αθερίνα, όταν έρχονται φουσκοθαλασσιές, ψάχνουν προστατευμένα σημεία, όπως φυσικούς κόλπους η λιμάνια , ορμίσκους κτλ. Τα μεγάλα αρπακτικά το ξέρουν αυτό, έτσι δεν είναι λίγες οι φορές, που κατά την διάρκεια μιας βροχερής μέρας ή με έντονη θολούρα λόγω κύματος, στήνεται ‘ πάρτι’ μέσα στα λιμάνια/κόλπίσκους από μεγάλα αρπακτικά που κυνηγάνε τα εγκλωβισμένα μικρόψαρα. Όταν λοιπόν έχουμε χαμηλές πιέσεις, το ψάρεμά μας, γίνεται στοχευμένο, στα παραπάνω σημεία, και όχι σε κάποια ανοιχτή ακτή στην οποία κατά πάσα πιθανότητα, θα φύγουμε άψαροι.
Με λίγα λόγια λοιπόν, το ψάρεμα, εξαρτάται κατ απόλυτο τρόπο από τις καιρικές συνθήκες και την βαρομετρική πίεση. Πρέπει πάντα να έχουμε γνώση των συνθηκών, αν θέλουμε να κάνουμε το ψάρεμά μας αποδοτικό!
