Ίσως, ένα από τα δυσκολότερα ψαρέματα, αλλά και τα πλέον διασκεδαστικά – όταν τηρηθούν σωστά κάποιες διαδικασίες και υπάρχει και τύχη φυσικά, είναι αυτό του μελανουριού. Στο παρόν άρθρο, θα προσπαθήσω να σας αναλύσω, το πως μπορούμε να έχουμε αποδοτικά ψαρέματα στο συγκεκριμένο είδος, σε συνδυασμό με τον πλέον καθοριστικό παράγοντα, τον καιρό. Ας τα πάρουμε όμως με την σειρά.
Μελανούρι, ένας παμπόνηρος μικρός μαχητής: Συγκριτικά με το μέγεθός του, θα έλεγα πως το μελανούρι, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους δυνατότερους ‘μαχητές’, από την στιγμή που θα αντιληφθεί το αγκίστρι μας στο στόμα του. Σκληραγωγημένο, καθώς είναι αναγκασμένο να κολυμπάει ανάμεσα σε ισχυρότατες δίνες και μεγάλους κυματισμούς, για να βρεί την τροφή του, έχει μάθει να υπερασπίζεται άψογα τον εαυτό του και να ξεφεύγει από τις παγίδες μας.
Πρίν όμως, δούμε το ΠΩΣ θα φέρουμε τον άρχοντα του αφρού στον κουβά μας, θα ρίξουμε μια ματιά στις συνήθειές του και τον βιότοπό του. Βασική γνώση άλλωστε, πριν καταπιαστούμε με το κηνύγι του εκάστοτε είδους, είναι να έχουμε Γνώση της συμπεριφοράς του.
Τόποι διαβίωσης: Το μελανούρι, θα το βρούμε σε θάλασσες με κοφτά, κάθετα βράχια που καταλήγουν σε πάτο, με βάθος από 15 μέτρα και περισσότερο. Ψάρι κοπαδιάρικο, με το κοπάδι να επιλέγει συνήθως άτομα ίδιου μεγέθους για να κοπαδιάσει. Η συμπεριφορά του κοπαδιού, εξαρτάται κατ απόλυτο τρόπο από τον καιρό. Όταν η θάλασσα είναι κάλμα, τότε, θα δούμε το κοπάδι, ατάραχο, να κολυμπάει νωχελικά στα μεσόνερα, με τα μεγαλύτερα του είδους όμως, να είναι βραχωμένα στις διάφορες σχισμές των βράχων, συνήθως στις ίδιες τρύπες με τους σαργούς. Σε αυτές τις συνθήκες, είναι πολύ δύσκολο να δελεάσουμε το κοπάδι, ενώ ακόμη και αν το καταφέρουμε (μπόλικη μαλάγρα), η διαύγεια των ήσυχων νερών, επιτρέπει στα υπόλοιπα μέλη του κοπαδιού, να δουν τις αγχωτικές κινήσεις απελευθέρωσης που θα κάνει το άτομο που θα βρεθεί στο αγκίστρι μας, με αποτέλεσμα, το κοπάδι να ‘ σπάει’ από την ψαρεύτρα μας, για πολλή ώρα. Η ίδια διαύγεια, επιτάσσει ακόμη λεπτότερα εργαλεία, με τον κίνδυνο κοψίματος (μιας και ψαρέυουμε από βράχια) να αυξάνεται. Τα πάντα όμως αλλάζουν, όταν οι θάλασσες αγριέψουν, και τα ορμητικά κύματα ‘ασπρίσουν’ τις βραχώδεις βαθιές ακτές. Εκείνες είναι και οι συνθήκες, που το μελανούρι, θα ξεκινήσει το ανελέητο κηνυγητό του προς τα μικρόψαρα/γαρίδες και γενικά οτιδήποτε θα βρεθεί μέσα στις δίνες, τους αφρούς και τα μεγάλα κύματα. Εδώ, θα σχηματίσει εντυπωσιακά μεγάλα κοπάδια, τα οποία, συγχρονισμένα με τα κύματα και τις δίνες, εφορμούν μέσα στην θολούρα <το κλασικό γάλα που κάνουν τα μεγάλα κύματα> για να βρούν τα παγιδευμένα μικρόψαρα, ή γαρίδες, που τα ορμητικά κύματα, έχουν παρασύρει από τις προστατευμένες κρυψώνες τους. Σε αυτές τις συνθήκες, θα πρέπει να είμαστε κι εμείς παρών, για να κάνουμε ένα αποδοτικό ψάρεμα.
Δεν είναι μόνο όμως τα κοφτά βράχια, που θα βρούμε τον συγκεκριμένο μικρό κηνυγό. Τα βαθιά λιμάνια, τα οποία κοιτάνε το πέλαγος, είναι επίσης τόποι, που πολλές φορές, τα μελανούρια, (και μάλιστα τα μεγάλα του είδους) επιλέγουν για τόπους διαβίωσης. Ο συνδυασμός εύκολης εύρεσης τροφής , (το μέρος είναι διαρκώς μπασμομένο) και προστασίας από τυχών μεγάλα αρπακτικά αλλά και αλλιευτικά, φαίνεται πως επιλέγεται από πολλά ψάρια. Το μεγάλο όμως μειονέκτημα εδώ, είναι πως τα ψάρια, έχουν αναπτύξει έντονη την καχυποψία. Χιλιάδες αγκίστρια και δολώματα, έχουν περάσει μπροστά από τα μάτια τους, και πλέον, ξέρουν να ξεχωρίζουν. Έτσι, πολύ δύσκολα θα καταφέρει κάποιος να τα ξεγελάσει. Δεν είναι λίγες οι φορές, που θα δούμε πραγματικά μεγάλα μελανούρια, να κολυμπάνε ατάραχα ανάμεσα στα φεριμποτ που δένουν στα λιμάνια των νησιών μας, τρώγοντας σαν τρελά, οτιδήποτε σε ζυμαρικό, τύχει να πετάξουν οι τουρίστες από το κατάστρωμα. Όταν όμως εμέις πάμε εκεί, με το δολωμένο μας ζυμάρι ή σαρδέλα, είναι σαν να μην υπάρχει.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί, πως ανάμεσα σε ένα κοπάδι μελανούρια, πολλές φορές θα δούμε και μεγάλους σαργούς, στα χαμηλότερα επίπεδα του κοπαδιού. Αυτός είναι και ο λόγος, που δεν είναι και λίγες οι φορές, που ένας αξιόλογος σαργός, θα χτυπήσει στο καλάμι μας, σε ένα τέτοιο ψάρεμα.
Συνοψίζοντας λοιπόν, είναι (ακόμη ένα) ψάρι ακτής. Και όπως όλα τα ψάρια ακτής, η αλλιευτική πίεση που έχουν δεχθεί όλα αυτά τα χρόνια, τα έχουν κάνει ιδιαίτερα επιφυλακτικά και καχύποπτα απέναντι μας.
(Αυτές έιναι οι ιδανικές συνθήκες ψαρέματος μελανουριού. Με βολές στα σημεία που η θάλασσα γίνεται “γάλα” , τα καλά μελανούρια, θα έρθουν στον κουβά μας.)
(Λιμάνια με μεγάλο φυσικό βάθος, ανοιχτά, είναι αυτά που πολλές φορές, κρατάνε μεγάλα κοπάδια μελανουριών και μάλιστα με μεγάλα άτομα του είδους).
(Την ώρα αναχώρησης των μεγάλων φέρι, τα μελανούρια ακολουθούν τα απόνερα και το ‘γαλα’ που σχηματίζουν οι μηχανές του πλοίου. Μερικές βολές με κάποιο μικρό τεχνητό, ίσως μας δώσουν δυνατές συγκινήσεις)
ΨΑΡΕΜΑ ΜΕΛΑΝΟΥΡΙΟΥ: ‘Oπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το μελανούρι, είναι ένα ιδιαίτερα καχύποπτο και φειδωλό, με τα δολώματα που θα του προσφέρουμε. Ως εκ τούτου, τα λεπτά εργαλεία, που θα κάνουν την λιγότερο αισθητή παρουσία τους στο νερό, είναι αυτά που θα επιλέξουμε. Αόρατες πετονιές μικρού διαμετρήματος, αγκίστρια και γενικά αρματωσιές, θα μας φέρουν τα ποθητά αποτελέσματα.
Οι συνθήκες που θα επιλέξουμε, όπως διαβάσαμε και πριν, θα είναι δύσκολες για εμάς. Ξεχάστε το κλασικό τρίπτυχο ‘ Καρεκλάκι, Καλάμι, Μπύρα ‘ και αναμονή για τον ήχο στο κουδουνάκι. Εξοπλισμένοι με ένα καλό αδιάβροχο (ειδικά τους χειμερινούς μήνες) , οπωσδήποτε δεύτερη αλλαξιά ρούχα, θα ετοιμαστούμε για να ‘ριχτούμε στην μάχη’ με την αφιλόξενη – εν μέσω τρικυμίας ακτή. Οι τεχνικές, είναι λίγο πολύ γνωστές, έτσι δεν υπάρχει νόημα να επεκταθώ σε αυτές.
Το μυστικό της επιτυχίας, στο μελανούρι, είναι ο μπασμός. Επιλέγουμε ένα σημείο ‘κλειστό’ , κάποιον μικρό κολπίσκο, που σίγουρα θα υπάρχει κάπου εκεί κοντά στην δαντελωτή βραχώδη ακτή, ο οποίος θα έχει τέτοιον προσανατολισμό, ώστε το κύμα να φέρνει μέσα του την θολούρα και το ‘γάλα’, αλλά ταυτόχρονα, να μην υπάρχουν ισχυρά ρεύματα. Εδώ, θα γίνει η ψαρεύτρα μας. Δεν θέλουμε τα ισχυρά ρεύματα, καθώς θα σκορπίσουν πολύ γρήγορα τον μπασμό, και το κοπάδι θα ‘σπάσει’.
Μπασμός: Οτιδήποτε με βάση την σαρδέλα, ζυμάρια με βανίλιες κτλ, είναι καλό. Αφού ρίξουμε μέσα ένα κομάτι ψωμί, έτσι ώστε να δούμε το κατά πόσο έντονα η όχι είναι τα ρεύματα, αλλά και το προς τα που πάνε, ρίχνουμε αντίστοιχα από την αντίθετη μεριά τον μπασμό μας. tip: Καλό είναι να τον ρίξουμε πάνω στα βράχια, εκεί που σκάνε τα μεγάλα κύματα, έτσι ώστε τα κύματα, να παίρνουν ‘λίγο λίγο’ τον μπασμό, διατηρώντας την μυρωδιά για περισσότερη ώρα.
Αφού ρίξουμε τον μπασμό, και περάσει ένα μισάωρο, επιλέγουμε ένα ΑΣΦΑΛΕΣ σημείο για να εγκατασταθούμε, όσο το δυνατόν προφυλαγμένο από τον καιρό, ΑΛΛΑ ταυτόχρονα και αδιάκριτο από τα ψάρια. Θυμηθείτε, πως η παρουσία μας στον χώρο, πρέπει να είναι αόρατη! Μελανούρι που θα δει την παραμικρή κίνηση στην επιφάνεια, δεν θα το ξαναδούμε εκεί, αλλά το χειρότερο είναι πως θα ειδοποιήσει και τα υπόλοιπα.
Αν όλα κυλίσουν ως έχουν, τότε τα πρώτα δυνατά βυθίσματα του φελού, δεν θα αργήσουν να έρθουν.
Kατά την διάρκεια του ψαρέματος, φροντίζουμε να πιάνουμε το ψάρι πάντα με μια πετσέτα, για να το ξεδολώσουμε. Τα κοπαδιάρικα ψάρια, όταν συλαμβάνονται, αφήνουν ουσίες (φερμόνες) για να ειδοποιήσουν τα υπόλοιπα του κοπαδιού για τον κίνδυνο. Πιάνοντας το ψάρι με γυμνά χέρια και κατώπιν το δόλωμα, μεταφέρουμε αυτή την ειδοποίηση στον βυθό, με δυσάρεστα για εμάς αποτελέσματα.
ΩΡΕΣ: Παρότι μεγάλα ψάρια, έχουν παρθεί ακόμη και στο καταμεσήμερο, οι καλύτερες ώρες είναι το ξημέρωμα και το σούρουπο. Σε εκείνες τις ώρες εναλλαγής του φωτός, τα μελανούρια γίνονται επιθετικά και τρώνε καλά. Η καλύτερη εποχή τους, είναι το Καλοκαίρι.
Κι ενώ τα έχουμε κάνει όλα αυτά, εντούτοις, τα χτυπήματα, σε κάποια φάση ίσως κόψουν τελείως, και για πολλή ώρα. Τότε, κατά πάσα πιθανότητα, ο μπασμός μας, έχει προσελκύσει κάποιο μεγάλο αρπακτικό (γοφάρι, λαβράκι, σμέρνα, κάποιο μαγιάτικο, ή και συναγρίδα) και το κοπάδι, τρομαγμένο, έχει σπάσει. Σε αυτή την περίπτωση, μας δίδεται μια καλή ευκαιρία, να ρίξουμε με ένα σπινοκάλαμο κάποιο τεχνητό, η άν δεν έχουμε, ρίχνουμε μια σαρδέλα σε ένα πολυάγκιστρο με ντίζα και φελο, με την ελπίδα να πλουτίσουμε την ψαριά μας!
(tip: Κατά την διάρκεια του ψαρέματος σας, δεν είναι κακό να έχετε μαζί σας και ένα σπινοκάλαμο, και να κάνετε μερικές ρίψεις ανα ώρα. Τα αποτελέσματα, θα σας εντυπωσιάσουν. Προσοχή όμως, ποτέ πάνω από μία ρίψη σε λιγότερο από μισή ώρα, και ποτέ με το ίδιο τεχνητό).
ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Όπως θα καταλάβατε, το ψάρεμα του μελανουριού, ειδικά όταν θα γίνει από βραχώδη ακτή, εμπεριέχει κινδύνους. Τι πρέπει να κάνουμε ώστε να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα ρίσκα; Πρώτα απ όλα, είμαστε 100% ενημερωμένοι, για τις καιρικές συνθήκες της περιοχής που θα επιλέξουμε. Όταν φτάσουμε εκεί, κάνουμε μια καλή εποπτεία της περιοχής από ψηλά, για να επιλέξουμε το σημείο εγκατάστασης μας. Παρατηρούμε, ποια σημεία δέχονται τα μεγαλύτερα – άρα και επικίνδυνα- κύματα, τα σημεία που τα κύματα κάνουν μεγάλα ‘σκασίματα’ και τα αποφεύγουμε. Ψάχνουμε τον κολπίσκο, καθώς και την ευκολία προσβασιμότητας, έτσι ώστε να μην μπούμε σε περιπέτειες! Δεν ξεχνάμε τέλος, να έχουμε ενημερώσει κάποιον δικό μας άνθρωπο, για το που σκοπεύουμε να πάμε.
Οταν φτάσουμε, δεν καθόμαστε κοντά στους αφρούς. Παρότι οπτικά, μπορεί τα κύματα να είναι χαμηλότερα, εντούτοις, ειδικά σε θάλασσες που ‘βλέπουν’ το πέλαγος, το ενδεχόμενο να έρθει ξαφνικά, ένα μεμονωμένο κύμα κατά πολύ μεγαλύτερο από τα άλλα, είναι αυξημένο. Καθόμαστε τουλάχιστον 5 με 6 μέτρα ψηλότερα, από την ‘οριογραμμή’ που μας δείχνει ο βρεγμένος από τον στεγνό βράχο, ενώ τον εξοπλισμό μας, τον τοποθετούμε ακόμη ψηλότερα. Σε περιπτώσεις κακοκαιρίας, καλό είναι να παρατηρούμε την μεταβολή της βαρομετρικής πίεσης. Πτώση της βαρομετρικής πίεσης κατά την διάρκεια του ψαρέματός μας, θα πρέπει να μας θορυβήσει και να μετακινηθούμε ακόμη ψηλότερα.
Όλα τα παραπάνω, πρέπει να τα σκεφτούμε καλά, στην φάση που ετοιμάζουμε τον εξοπλισμό μας. Επιλέγουμε τα άκρως απαραίτητα, καλά ασφαλισμένα και με όσο το δυνατόν λιγότερα βάρη γίνεται. Μπορεί η κατηφόρα να φαίνεται εύκολη, όμως ο δρόμος της επιστροφής είναι πάντα ο δύσκολος.
ΚΑΙΡΟΣ: Όπως αναφέρθηκε από τις πρώτες κιόλας γραμμές του άρθρου, το (αποδοτικό) ψάρεμα του μελανουριού, γίνεται σε συνθήκες κακοκαιρίας και μειωμένου φωτισμού. Συννεφιασμένος καιρός, δυνατοί άνεμοι ή κυματισμός, είναι ο ‘σύμμαχος’ μας. Αντίθετα, ήρεμες ηλιόλουστες μέρες με ήσυχη θάλασσα και διαύγεια, θα μας δυσκολέψουν στην σύλληψη αξιόλογων μεγεθών. Προσοχή, κατά την διάρκεια καταιγίδας: Εκτός από τον άμεσο κίνδυνο που εμείς διατρέχουμε, τα ψάρια κόβουν ‘μαχαίρι’ τα χτυπήματα και εξαφανίζονται στα βαθιά, όταν ακουστούν οι πρώτες δυνατές βροντές. Σε αυτή την περίπτωση (για το αν θα προκύψουν καταιγίδες) ενημερώνεστε από εμάς, μέσα από την ιστοσελίδα μας και την ομάδα μας στο facebook!
Το προηγούμενο καλοκαίρι στο Γύθειο έβγαλα πολλά μεγάλα μελανουρια από την παραλία με ένα καρούλι πετονιά, μοναγκιστρο και χωρίς βαρίδι. Δόλωμα γαρίδα και μαλάγρα σκέτο ψωμί. Μία δυο φέτες στον αφρό και τίποτα άλλο. Πάντοτε όμως νύκτα . Από 12 η ώρα και μετά. Κάθε βράδυ είχα από ένα έως τέσσερα ψάρια. Το μικρότερο 400 γραμμάρια. Το μεγαλύτερο 1100 γραμμάρια. Όλα μελανουρια.
Έχω πιάσει πολλά μελανουρια με λιακάδα και ηλιοφάνεια με 4,5 μποφόρ άνεμο και τά περισσότερα και μεγαλύτερα κομμάτια τόν χειμώνα ένας παλιός μελανουρας από Κρήτη..