Τις 391.000 έφτασαν οι πρόωροι θάνατοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2015 λόγω της έκθεσης των πολιτών σε υψηλές συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στον αέρα των κατοικημένων περιοχών! Ακόμη 76.000 πρόωρα χαμένες ζωές αποδίδονται στις συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) και 16.400 στο όζον (Ο3). Τα στοιχεία αυτά δεν προέρχονται από κάποια εντυπωσιοθηρική ιστοσελίδα, αλλά από μεγάλη έρευνα του έγκυρου Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (Air Quality in Europe – report 2018), η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με βάση τα στοιχεία ποιότητας του αέρα από 41 ευρωπαϊκές χώρες (ο ΕΟΠ έχει μέλη και εκτός της Ε.Ε., ενώ συμμετείχαν και επιπλέον χώρες) και μοντέλα εκτίμησης των συνεπειών της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία. Μάλιστα, οι πρόωροι θάνατοι στις 41 χώρες είναι ακόμα περισσότεροι: 422.000 αποδίδονται στα αιωρούμενα σωματίδια PM2,5 (με διάμετρο μέχρι 2,5 μικρά), 79.000 στο ΝΟ2 και 17.700 στο Ο3. Η Ελλάδα δυστυχώς είναι ανάμεσα στις χώρες με σχετικά αυξημένη ρύπανση, με αποτέλεσμα υψηλότερη αναλογία στις απώλειες ζωών.
Η έκθεση του ΕΟΠ είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, αν και καταγράφει ορισμένες θετικές τάσεις μείωσης της ρύπανσης. Τα κακά νέα: Το 74%-85% του αστικού πληθυσμού της Ε.Ε. εκτίθεται σε συγκεντρώσεις ΡΜ2,5 πέραν των ορίων που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (6%-8% σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ε.Ε., που είναι πολύ πιο ελαστικές). Τα αιωρούμενα σωματίδια ΡΜ2,5 που διεισδύουν στο αναπνευστικό σύστημα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για την υγεία (όπως δείχνουν και τα στοιχεία). Τα «καλά» νέα: Είναι η καλύτερη εικόνα από το 2006. Αντίστοιχα, το 7%-8% του πληθυσμού εκτίθεται σε υπερβάσεις των συγκεντρώσεων NO2, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2000. Διαφορετική εικόνα στο όζον, όπου και εδώ υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα όρια του ΠΟΥ (αυστηρότερα) και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το 95%-98% του πληθυσμού εκτίθεται σε υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος, πέραν των ορίων του ΠΟΥ, χωρίς σχεδόν καμία βελτίωση τα τελευταία χρόνια.
Πάνω από το 30% των σταθμών σε 13 χώρες που μετρούν το βενζοπυρένιο, έναν δείκτη των πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων (που έχουν συνδεθεί με καρκινογόνο επίδραση) κατέγραψαν υπερβάσεις, με αποτέλεσμα να υπολογίζεται πως το 21% του πληθυσμού εκτίθεται σε αυξημένες συγκεντρώσεις. Η απειλή από το διοξείδιο του θείου υποχωρεί, λόγω μικρότερης περιεκτικότητας σε θείο των καυσίμων, αλλά και πάλι το 23% του αστικού πληθυσμού κατοικεί σε περιοχές με συγκεντρώσεις πάνω από τα όρια του ΠΟΥ. Το καρκινογόνο βενζόλιο ανιχνεύθηκε σε υπέρβαση μόνο σε τέσσερις σταθμούς σε όλη την Ε.Ε., ο ένας όμως είναι στην Αθήνα.
Η έκθεση του ΕΟΠ αποκαλύπτει πως το σύγχρονο νέφος ρύπανσης των ευρωπαϊκών πόλεων λειτουργεί ως ένας σιωπηλός «δολοφόνος» κλέβοντας χρόνια ζωής και προκαλώντας πρόωρους θανάτους σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Φωτίζει ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα και ένα μεγάλο έλλειμμα πολιτικής. Παρότι οι συγκεντρώσεις ρύπων πέφτουν με το πέρασμα των δεκαετιών και οι επιπτώσεις στην υγεία περιορίζονται (η έκθεση σημειώνει πως μεταξύ 1990-2015 έχουν μειωθεί κατά 60% οι πρόωροι θάνατοι λόγω ΡΜ2,5), οι απώλειες παραμένουν εντυπωσιακά μεγάλες.
Κριτήριο το κέρδος
Οσο για τα μέτρα που λαμβάνονται, σφραγίζονται συχνά από το κριτήριο και τα όρια του κέρδους, με αρνητικά αποτελέσματα σε δημόσια υγεία και περιβάλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η ενθάρρυνση των οχημάτων ντίζελ τα προηγούμενα χρόνια, με παραπλανητικούς ισχυρισμούς περί μειωμένων ρύπων, για να αποκαλυφθεί αργότερα πως εξακολουθούν να έχουν υψηλές εκπομπές PM2,5. Σήμερα, αποτελούν αποδιοπομπαίο τράγο σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Τι γίνεται όμως με τα συμφέροντα που τα προώθησαν;
Η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει υψηλές τιμές ατμοσφαιρικής ρύπανσης και μεγαλύτερες αναλογικά συνέπειες στη θνησιμότητα. Στις συγκεντρώσεις ΡΜ2,5 αποδίδονται 12.000 πρόωροι θάνατοι στην Ελλάδα το 2015, στο ΝΟ2 2.300 και στο όζον 610. Η επιβάρυνση σε σχέση με την Ε.Ε. φαίνεται στον δείκτη «χαμένα χρόνια ζωής ανά 100.000 κατοίκους». Για τα ΡΜ2,5 στην Ελλάδα είναι 1.112, με μέσο όρο στην Ε.Ε. 820. Για το ΝΟ2 είναι 213 με ευρωπαϊκό μ.ό. 157, ενώ για το όζον είναι 59 έναντι 36. Τα στοιχεία υπογραμμίζουν την ανάγκη να ληφθούν αναβαθμισμένα μέτρα για το σύγχρονο φονικό νέφος.
Πηγή: Εφημερίδα «Καθημερινή», greenagenda.gr
